namen en andere identificatiegegevens zijn gewijzigd
e-mail moeder
Beste Juliaan,
Ik ben een mama van vier kinderen.
Ik heb het heel moeilijk met Sarah, zij is 14 jaar, en daarom ging ik op zoek naar antwoorden via internet en zo kwam ik op jouw site terecht.
De problemen met Sarah draaiden meestal over jongens schmink en gestijlt haar. Ze mag het wel eens maar niet alle dagen en ze moet het vragen, maar dat gebeurt niet. Ze doet haar haar meestal drie keer per dag en schminken als ze er zin in heeft. Telkens als we boven kwamen, verstopte ze vlug haar stijltang achter een berg kleren of ze vergat ze uit te zetten met het gevolg dat er verschroeide plekken op haar bureau zijn, en haar haar is helemaal stuk. Daarom hebben we weer eens haar styltang afgenomen.
Hierna volgt een zeer uitgebreid dagboek (vijf A4'tjes!) waarin de moeder over een periode van 14 dagen elke dag een paar incidenten beschrijft. Ik beperk mij hier tot een paar voorbeelden.
VOORBEELD: Sarah voelde zich op een morgen te ziek om naar school te gaan. Haar moeder had haar gsm afgenomen zodat ze niet kon bellen terwijl haar moeder gaan werken was. Toen ze ‘s avonds thuis kwam, bleek dat Sarah haar gsm uit de slaapkamer van haar moeder had gehaald. Moeder klaagt hierover. Ze stuurt per maand zo'n 5500 sms'jes
VOORBEELD: de ouders komen er achter dat haar vriend geen 17 jaar is, maar 23. Ze nemen haar gsm af en ze mag niet naar haar vriend.
" Sarah begint ineens te roepen brullen dat ik haar leven stuk maak want ze mag niet naar haar afspraak en dan ging haar nieuw vriendje het uitmaken".
VOORBEELD: "de wekker loopt af ik sta op. Ze is al helemaal aangekleed en heeft zelf haar nagels gelakt. Ik zie ineens onder haar trui een topje van mij en ik zeg zo ga je niet naar school. Ze discussieert niet en gaat boven iets anders aandoen. Ik ga nadien haar boekentas na en ze heeft dat topje daar ingestoken. Ik vraag waarom doe je dat. Ze had geen antwoord. Ik ga naar boven om te plassen en op den trap lagen al andere topjes klaar om mee naar school te nemen en zelfs een doorkijk bloesje.
VOORBEELD: mijn man roept Sarah op ik blijf liggen want de kleinste heeft geen school .Tegen de middag komt er iemand mij zeggen dat ze Sarah en Charel hebben gezien aan de GB wetende dat ze tijdens de middag niet buiten mag. Ik kreeg zo'n woede in men lijf dat ik naar de politie ben gereden en met iemand van de jeugdbescherming ben gaan praten over de afgelopen weken ze gingen ze op het matje roepen en een paar afspraken met haar maken als ze die dan niet nakomt gingen ze verdere stappen ondernemen.
ik hoop dat je ons kan helpen want we weten het niet meer en de grote vakantie komt eraan. Ik kan ze niet opsluiten.
Het Centrum voor Leerlingenbegeleiding wil Bijzondere Jeugdzorg inschakelen. Ik weet niet of ik daar goed aan doe. De politie heeft ook niets laten horen. Misschien is dit niet ernstig genoeg voor hen, maar voor ons wel. Ik weet ook niet of ik ze op een gewone school moet laten of internaat.
met vriendelijke groeten
Mijn advies ( aanvullende commentaar in het rood)
Beste,
Jouw e-mail heb ik aandachtig gelezen. Je beschrijft gedetailleerd wat er de laatste tijd is voorgevallen, zodat ik een precies beeld hebt van hoe Sarah zich thuis en elders gedraagt. Er zijn regelmatig heel grote spanningen tussen jou en jouw veertienjarige dochter en daar worden jullie beiden ongelukkig of verdrietig van.
Ook zijn er dagen waar het wel goed gaat. Als er een hevige ruzie is geweest, kan Sarah plotseling heel lief voor de dag komen. Zelf zit je ook met schuldgevoelens en je schreef zelfs dat je haar eens had willen knuffelen, maar je was nog zo boos over wat er gebeurd was.
De problemen draaien meestal over hetzelfde: omgang met haar vriend, weggaan zonder te zeggen waarheen, spijbelen, haar haar stylen, niet willen meegaan met het gezin, schreeuwen tegen haar moeder, ongezeglijk gedrag in de auto, heel koppig reageren, bijvoorbeeld als er kennissen van haar ouders erbij zijn, heel veel smoesjes verzinnen om toch maar haar zin te kunnen doen.
Eerst geef ik aan mij goed in te leven in de problemen die deze moeder heeft met haar dochter, daarna som ik alle genoemde problemen op. Deze korte inventarisatie heeft een doel: leren relativeren en een oplossingsgerichte (lees: 'zakelijke') houding ten aanzien van de problemen aannemen. Ik ga hieronder meteen over naar een stellige uitspraak:
Ik denk niet dat je hiervoor een beroep moet doen op de jeugdhulpverlening. Sarah is een typische puber die heel fel kan reageren tegenover haar moeder. Je zult het wellicht met mij eens zijn dat in de grond jullie heel veel van elkaar houden. De basis is dus goed. Als kind zijn er wellicht geen problemen geweest, maar nu wil zij haar eigen leventje kunnen leiden. Sarah zit in een tussenfase: een paar jaar geleden was zij nog het lieve, aanhankelijke kindje; over vier jaar is zij een jonge, volwassen vrouw die zelfstandig zal zijn en haar eigen gang moet kunnen gaan. Die overgangsfase kan gepaard gaan met hoog oplopende conflicten.
Hier heb ik de moeder enige ontwikkelingspsychologische inzichten meegegeven. De overgangsfase waarin haar dochter nu zit betekent dat ze stilaan zelfstandig moet worden en haar vrijheid moet leren gebruiken. Als ouder wil je toch niet dat jouw dochter later precies zal doen wat anderen zeggen!
Dit wil niet zeggen dat we nu gewoon moeten afwachten tot het zal overgaan. Al die conflicten en al die ruzies moeten niet te lang duren, want anders heb je op den duur geen positieve invloed meer op jouw dochter.
Wat kan ik nu adviseren? Eerst en vooral moeten we een onderscheid maken tussen de echt belangrijke dingen en de minder belangrijke zaken. Belangrijk zijn: respect voor haar ouders, eerlijk zijn, meehelpen in het huishouden, haar best doen voor school. Minder belangrijk zijn: hoe ze zich kleedt, hoe ze haar haar verzorgt, naar wie ze belt, e.d.
Mijn advies is jouw aandacht vooral te richten op de belangrijke dingen; dat zijn dingen waaraan ze zich moet houden om een evenwichtige, volwassen vrouw te worden die haar eigen boontjes kan doppen en goed met andere mensen kan opschieten. Als je je echter voortdurend bemoeit met de minder belangrijke dingen, dan is er elke dag ruzie (want dat gaat het bij Sarah om een gevecht voor haar vrijheid en privacy).
Met bovenstaand advies geef ik aan wat de rol van de ouder is als het kind in de puberteit komt. Het gaat vooral om de morele opvoeding en niet meer over kleine regeltjes. De ouder moet zelf een voorbeeld zijn van een rechtvaardig en ondersteunend persoon; dit geef ik aan in het hiernavolgende advies.
Een tweede advies is om op een positieve manier te proberen haar gedrag te verbeteren: dus in plaats van te straffen en te verwijten als het fout gaat, liever aandacht geven en 'belonen' als het goed gaat. Hier kan je afspraken over maken: bijvoorbeeld "op een normale manier tegen haar moeder praten". Als zij normaal praat, dan geef je haar hiervoor een compliment. Je zou ook kunnen afspreken dat als zij voor elke dag dat ze zich houdt aan wat is afgesproken, zij dan een handtekening krijgt op een kaart en als die kaart vol is, dan krijgt ze haar beloning. Die beloning is iets wat ze anders toch zou krijgen, maar nu moet ze het eerst 'verdienen'. Met dit systeem help je haar zich te houden aan belangrijk sociaal gedrag.
Ik reik hier een middeltje aan om de ouder te helpen consequent te zijn (een probleem dat deze moeder bij de evaluatie aangeeft; zie onderaan)
Ik hoop dat dit laatste duidelijk is. Het gaat om het principe: precies afspreken wat je van haar verwacht en als zij zich houdt aan de afspraak, dan krijgt ze aandacht en een beloning (eerst een handtekening, daarna, als de kaart vol is, de echte beloning). Als beloning kan je ook afspreken dat een deel van haar zakgeld vast staat (altijd wordt gegeven), maar dat ze extra zakgeld kan verdienen door zich aan de afspraken te houden. Ook kan je een beloning geven die niks kost: bijvoorbeeld later mogen thuiskomen. ( met deze laatste beloning wordt tegelijkertijd de autonomie van de dochter gestimuleerd)
Als ze zich niet aan de afspraken houdt, dan moet je haar negeren en koel en afstandelijk blijven. Ga naar een andere kamer of ga naar buiten en doe dat desnoods twintig keer na elkaar; zo vermijdt je om zelf te moeten gaan schelden en verwijten (dan ben je geen goed voorbeeld voor haar). Als ze zich wel houdt aan de afspraak dan ben je de liefhebbende moeder die haar veel warmte geeft.
Je kan mij natuurlijk verder informeren over de stand van zaken. Ik hoop dat je hiermee verder kunt.
Vriendelijke groet,
Reactie moeder
Beste Juliaan,
Ik heb uw mail goed ontvangen dank daarvoor.
Ik heb nog een paar vragen. Ik heb het moeilijk dat ze zich altijd uitdagend wilt kleden, bijvoorbeeld een laag uitgesneden topje.
Ten tweede dat ze haar haar alle dagen stijlt. Ik vind het spijtig dat ze haar haar stuk maakt.
Ten derde dat ze aandacht wilt vooral van oudere jongens. Als je ze bezig hoort en ziet is alles wat de klok slaagt jongens en op hare netlog staat het vol met jongens. Ik bedoel mijn dochter is zeer beïnvloedbaar als een jongen een lief woordje zegt is ze verkocht. Op de kermis gebeurt dit vaak. Ik ben gewoon bang dat ze haar laat vangen.
Ik weet dat je zei dat dit minder belangrijk is, maar het stoort ons enorm. Ze noemen haar soms een hoer, playgirl enz...We willen ze laten inzien dat je op andere manieren ook positieve aandacht kunt krijgen.
Over het helpen in het huishouden weet ik niet wat ik mag vragen. Wanneer vraag je teveel? Als ik iets vraag is ze meestal te moe. Ze heeft heel de dag op school gezeten zegt ze dan.
Over dat zakgeld bedoelde je dat je dat niet mag inhouden ook al doet ze iets fout. Hoeveel is het maximum dat ik ze kan geven per week?
Ook zou ik graag willen weten hoe te reageren als ze thuis geld steelt.
Hierna volgt nog een lang gedicht; een soort smartlap over de liefde tussen een ouder en haar opgroeiende puber.
Volgend e-advies
Beste,
Dat was een mooi gedichtje dat je mailde en erg toepasselijk bij mijn adviezen. Ik begrijp jouw zorgen over het uitdagend gedrag van Sarah, maar je weet zo goed als ik dat hoe meer je daarop reageert, hoe meer zij zich zal verzetten. Er kan, zoals je zegt, van alles gebeuren op de kermis of elders, maar je kan haar ook niet opsluiten. Opvoeden is het durven nemen van risico's en tonen dat je het kind vertrouwt. Als je haar vertrouwt dan doe je zoals in het versje: je neemt haar zoals ze is, met respect voor haar eigen verlangens.
De basis is goed: Sarah is keurig opgevoed en ze houdt heel erg veel van haar ouders.
Het is belangrijk af en toe eens te zeggen aan de ouders dat ze het goed hebben gedaan, dat ze altijd liefhebbende ouders zijn geweest die het beste voorhebben met hun kind. Dat werkt erg ondersteunend en motiverend. Het gaat hier vaak om ouders die onzeker zijn en twijfelen aan zichzelf.
Nu zit zij in een periode waarin ze haar eigen leven moet leren op te bouwen en dat gaat altijd met vallen en opstaan. Maar als de basis goed is, dan komt het uiteindelijk goed terecht. De rol van de ouders is in deze periode vertrouwen te geven en als het eens mis gaat, haar dan met veel warmte op te vangen zonder te zeggen: 'Had je maar naar ons geluisterd'. Als de rust is teruggekeerd, dan moet ze toch weer de wijde wereld in.
Het gezin is een vluchtheuvel: telkens de adolescent buitenshuis in de problemen komt, weet ze dat ze thuis veilig is en met veel warmte wordt opgevangen, wat er ook is gebeurd. Dit is voor ouders een moeilijke opgave, maar het is een advies waardoor escalatie van de problemen en langdurige verzuurde relaties vermeden kunnen worden.
Een meisje van die leeftijd heeft haar thuis nog hard nodig. Ze zit in haar hoofd voortdurend bij jongens en ze wil het liefst zo veel en zo lang mogelijk uitgaan, maar haar thuis moet altijd die veilige haven zijn waar ze altijd terechtkan als het even moeilijk is.
Haar proberen te laten inzien dat zij zich anders moet gedragen heeft weinig of geen zin. Integendeel: de kans is groot dat zij zich nog meer gaat verzetten. Dit is een moeilijke boodschap voor bezorgde ouders, maar je moet wel weten dat vrijwel alle probleemgedrag van pubers vanzelf overgaat.
Ook uit de andere voorbeelden op deze website zal duidelijk zijn dat ik niet veel geloof in het nut van inpraten op de adolescent, in alle moeite die wordt gedaan om inzicht bij te brengen. De adolescent leert het meest door zelf te ervaren. Dit houdt natuurlijk een risico in, maar we zullen de adolescent niet verbieden om te fietsen omdat er zoveel ongelukken gebeuren. De rol van de ouder in deze levensfase is vertrouwen te tonen, te ondersteunen en op te vangen als het nodig is.
Dat ze haar haar alle dagen stijlt is jammer. Kan een kapper (die erg populair is bij jongeren) haar niet eens bijpraten? Dan hoort ze het eens een keer van een ander. Je kan het haar ook op een rustige manier, met veel geduld, telkens opnieuw zeggen of misschien is er een modeweekblad waar aandacht aan haarverzorging wordt gegeven. Ik zou met haar toch maar eens naar een leuke kapper gaan en het probleem uitleggen.
Stelen kan natuurlijk niet en ze moet een redelijke bijdrage leveren in het huishouden. Als ze heeft gestolen en je bent er zeker van dat zij het gedaan heeft, dan moet ze dat geld terugverdienen. Daar kan je afspraken over maken. Je gaat dan niet schelden, maar je laat blijken dat je teleurgesteld bent en dat zij dat nu weer moet goedmaken. Daarna begin je er niet meer over."Vergeten en vergeven" is heel belangrijk in de opvoeding want dat is een blijk dat je als ouder, ondanks alles wat er is gebeurd, je dochter blijft vertrouwen. Als Sarah dat aanvoelt, dan zal ze minder of helemaal niet meer geneigd zijn om te stelen.
Dit is een belangrijk advies: om te voorkomen dat conflicten escaleren of dat we verzeild raken in een welles-nietes spel, is het beter de eigen gevoelens weer te geven. Zo leert de adolescent zich in te leven in de gevoelens van de ouder zonder dat zij wordt beschuldigd of zich moet gaan verdedigen.
Wat het zakgeld betreft kan ik geen exact getal noemen. De kwestie is dat er altijd een minimum is en dat ze de rest kan bijverdienen door zich te houden aan afspraken (over huishoudelijk werk, eerlijk zijn, haar best doen voor school,). Als het een periode van een maand ongeveer goed is gegaan, dan geef je het zakgeld zonder voorwaarden. In mijn praktijk zie ik dat hoe hoger het inkomen van de ouders, hoe lager het zakgeld van de kinderen! Op de kermis zul je dat wellicht vaak opmerken.
Dit was het voorlopig. Ik hoop dat je hiermee verder kunt en dat Sarah ook een beetje begrip opbrengt voor de zorgen van haar moeder.
Evaluatie na twee maanden
Op de drie vragen geeft moeder de volgende cijfers en zij voegt er enige commentaar bij:
1. Het advies heeft mij goed geholpen:
7: omdat ik het nog altijd moeilijk heb met schmink en jongens.
2. De problemen met mijn zoon/dochter zijn nu afgenomen:
7: in zekere zin wel omdat wij als ouders nu iets consequenter zijn. Ze heeft absoluut nog haar kuren en die zijn soms zeer fel.
3. Dank zij het advies voel ik mij nu zelfzekerder in de opvoeding van mijn kind:
7: eigenlijk wel. Het is aan de ouders om op één lijn te zitten en onze uitgesproken straf uit te voeren. Dat is bij ons nog een probleem. Wij zeggen soms iets en voeren het niet uit.
Onze Sarah is een hevige puber. In onze ogen is en blijft het probleem jongens en schmink. Als het uit is met haar vriendje dan heeft ze twee dagen nadien al iemand anders. We denken als er iemand lief is voor haar en zegt dat ze mooi is, ze zo in de wolken is dat ze toehapt. Het goede eraan is als het over sex gaat, dan haakt ze af.
En over de schmink daar doet ze zelf een moord voor bij wijze van spreken. We hadden afgesproken in de week niet en in het weekend wel en dat lukt aardig. Alleen doet ze het zeer fel op en dat mag ook niet. Daar veegt ze letterlijk haar voeten aan, welke straf we daar ook maar voor geven.
Wat betreft de stijltang: we hebben haar een goede gekocht en ze let ook beter op waar ze ze legt. Nu maak ik mij daar minder druk over.
met vriendelijke groet .
Let wel: deze conflicten over onnozele dingen kunnen zodanig escaleren dat uiteindelijk het meisje uit huis wordt geplaatst. Ik heb in de projecten voor intensieve gezinsbegeleiding vooral te maken gehad met gezinnen uit de lagere sociale klasse. Verbale agressie met scheldpartijen over en weer komen daar regelmatig voor. Hulpverleners, die meestal zelf uit de middenklasse komen, schrikken daarvan. Zij hebben dan de neiging om in te grijpen en de adolescent uit huis te plaatsen. Zo had ik indertijd een gezin in behandeling waar het vaak heel fel aan toe ging tussen de moeder en de 15-jarige dochter. Op een zaterdag werd ik opgeroepen omdat er een echte crisissituatie was ontstaan. Toen ik daar aankwam stond het meisje met een baksteen in de hand, klaar om een raam in te gooien. Ik kon haar wat kalmeren en zij ging mee naar het opvangcentrum waar voor ons project altijd een aantal plaatsen vrij was. De volgende dag ging ik even een kijkje nemen en ik trof daar de gehele familie aan, gezellig rond de tafel met koffie en gebak. Toen stelde ik voor dat zij terug meeging met haar moeder.
In veel gevallen helaas wordt hier te streng en te repressief opgetreden. Het meisje wordt in observatie geplaatst. Daar reageert ze zo brutaal en agressief, dat zij naar een andere instelling wordt overgebracht. Daar herhaalt zich het gedrag totdat zij in een gesloten instelling terechtkomt. Dit alles is nodeloos en kost de samenleving heel veel geld. Dus beste collega, hulpverlener, behoud jouw kalmte en werk met het gehele gezin.