namen en andere identificatiegegevens zijn gewijzigd
Beste meneer van Acker,
Onze zoon van acht zit sinds zes weken, op advies van de kindertherapeute, met verschijnselen van overspannenheid thuis. Dit komt omdat school heeft aangegeven hem na een volgend incident te schorsen en te verwijderen. We hebben ons enthousiast, energieke en creatief mannetje dat hij was als klein kind de laatste anderhalf jaar zien veranderen in een gefrustreerd,boos, onzeker kind. We zijn al anderhalf jaar bezig om hem happy te krijgen op school. Sinds hij in groep 3 zit, in een klas met 32 kinderen, geeft hij aan school niet leuk te vinden. Wij hebben dan ook in groep 3 een didactisch onderzoek laten uitvoeren waaruit bleek dat hij op alle vakken nagenoeg een jaar voorliep op zijn klasgenootjes en ook dat het een onzeker en faalangstig mannetje is. Wij vermoeden dan ook dat frustratie een belangrijke oorzaak is van zijn defensief en agressief gedrag zoals met stoelen schuiven, zich opsluiten in de wc, wegrennen als de leerkracht hem uit de klas wil verwijderen of zich vastklampen aan de tafel. Ook schopt en slaat hij dan naar de leerkracht.
Thuis gaat het de laatste jaren goed. We hebben geen last van de onberekenbare buien die hij op school laat zien. Hij kan wel dominant gedrag vertonen naar zijn broers. Hij wil graag alles bepalen. Ook bij sport gaat het goed. Hier kan hij goed zijn ei kwijt in het bewegen.
Hij heeft al verschillende therapeuten gezien en is inmiddels al twee keer getest. Hierop heeft hij wisselde gescoord, in de ene test op bepaalde onderdelen hoogbegaafd en bij een andere gemiddeld tot bovengemiddeld.
Als klein kind was het een enthousiast, ondernemend, nieuwsgierig kind met een sterke wil. Hij kon ook gefrustreerd en driftig reageren, maar dit was voornamelijk thuis. Toen hij naar school ging, gingen de twee kleutergroepen goed. De kleuterjuf gaf hem voldoende uitdaging en hij kon zijn energie voldoende kwijt met spelen. Wel wilde hij in het eerste jaar zijn juf altijd een kusje geven als hij naar huis ging. Deze bevestiging zoekt hij ook nog steeds thuis en hij zegt vaak: “mama, papa ik vind je lief”. De problemen begonnen in groep 3. Tegen kerst begon hij aan te geven school stom, saai te vinden en gefrustreerd, opstandig gedrag te vertonen, vooral naar de leerkracht toe. Toen had hij ook zijn eerste onberekenbare bui op school. Hij vond het bijvoorbeeld moeilijk om sorry te zeggen als hij iemand per ongeluk zeer had gedaan en in het samenwerken wilde hij ook graag zijn eigen spel spelen.
Eind van het schooljaar was zijn derde incident van onwerkbaar gedrag zoals ze dat bij ons op school noemen. We hebben in een gesprek voor de vakantie met zijn leerkrachten en de directie aangegeven dat voor hem de vertrouwensrelatie met de leerkracht belangrijk is voor zijn emotioneel welbevinden. Na anderhalve week in het nieuwe jaar is het geëscaleerd met een vierde incident en dan gaat onze school verwijderen en schorsen. School ziet hem als een gevaar voor het personeel en zijn klasgenootjes.
Wij denken dat hij al een tijd stressgedrag laat zien op school en we hebben hem ook thuisgehouden op het advies van de kindertherapeute.
Hij laat o.a. het volgende gedrag zien op school (thuis gaat het al zo’n twee jaar goed, afgezien van de normale akkefietjes tussen broers):
• door de klas heen schreeuwen dat het saai, stom is of dat hij het al weet
• laatste incident: hij kwam van het buitenspelen in de klas en had dorst.; Het was een warme dag en hij had het warm. Hij kan slecht tegen warmte. Hij wilde water drinken en juf zei “we gaan eerst zitten”(ik weet niet hoe de intonatie van de stem van juf is geweest). Hij is toen toch water gaan drinken. en daarna wilde hij niet meer luisteren naar de juf en is de wc ingevlucht en later door de directeur uit de klas gehaald terwijl hij zich vastklampte aan een tafel.
• Hij stond achter een computer. Een voorbijgaande juf gaf aan dat het beter was om te gaan zitten. Hij gaf aan dat hij mocht staan van zijn juf. Deze juf zei het nog een keer. Hij ging schelden. Deze juf pikte dit niet en zette de computer uit. Hij ging vervolgens wegvluchten in de wc en zat er luid te schelden.
De school geeft nu ook ineens aan dat de vrije situaties ook een probleem zijn:
• hij pest andere leerlingen
• hij is te dominant in zijn spel. Hij wil alles zelf bepalen
• Hij tikt meisjes uit groep 7 op hun rug als grapje of om aandacht te vragen. Die vinden dit niet leuk en gaan naar juf. Dit wordt gezien als pesten.
We snappen best dat dit gedrag op school erg lastig is, maar we hebben niet de indruk dat hij agressief is uit zichzelf, maar defensief agressief reageert om zichzelf te beschermen tegen de in zijn ogen boze juffen en meesters. Als je hem vastpakt zal hij zich proberen los te rukken en dan zal hij ook schoppen en slaan om zich te bevrijden. Ook hebben we hem al twee keer laten testen, heeft hij een didactisch onderzoek gehad en is hij bij een kindertherapeute geweest die aangaf dat hij meer een klacht had richting school dan een probleem.
Onze vraag is nu: Hoe kunnen wij hem begeleiden of ondersteunen om deze uitbarstingen te voorkomen en hem helpen zijn gevoelens anders te uiten, op een minder agressieve manier? En dat we deze tips mee kunnen geven aan een volgende school voor hem?
Mijn advies aan de ouders
Het probleem dat je schetst is een probleem van de school. Thuis gaat het goed, ook op de voetbalclub. In de eerste twee kleutergroepen waren er geen problemen. Het is altijd een enthousiast en ondernemend kereltje geweest. Woede-aanvallen zijn vrij normaal bij jonge kinderen; dat komt bij veel jongetjes wel twee keer of meer per week voor. Dominant gedrag hoeft niet per se een probleem te zijn en kan een voorteken zijn van leiderschapscapaciteiten. Hij is misschien hoogbegaafd en vindt de lessen saai. Hij loopt daardoor gefrustreerd rond.
Uit jouw mail begrijp ik verder dat het nu behoorlijk uit de hand gelopen is op school. Hij is pas acht en zijn gedrag wordt al als onwerkbaar beschouwd en een gevaar voor leerkrachten en leerlingen. Wegens al die stress zit jouw zoontje nu 'overspannen' thuis. Al een hele reeks therapeuten, een neuropsycholoog een IB'er zijn de revue gepasseerd. Wie ben ik om hier nog advies te geven?
De incidenten op school die je beschrijft laten zien dat de leerkrachten nogal overspannen reageren op jouw zoontje. Dat kan het gevolg zijn van de te grote groep (precies bij 8-jarige jongens komen gedragsproblemen het meest voor) en van de onberekenbaarheid of de intensiteit van de agressieve of boze reacties van jouw zoontje. Op den duur raakt het personeel op de school helemaal gefixeerd op dat "probleemkind" en komt men in een vicieuze cirkel terecht. Alleen een nuchter denkende buitenstaander zou het onderwijzend personeel kunnen helpen om uit die vicieuze cirkel te geraken. Ik vrees echter dat de defensieve stellingen al zijn ingenomen. Je hebt het al over een volgende school; dus is er blijkbaar geen weg meer terug.
Dit laatste vind ik jammer, want vooraleer te veranderen van school moeten we zeker zijn dat alles is geprobeerd om het gedrag van jouw zoontje in de klas onder controle te krijgen. Bij de voorbeelden die je hebt gegeven zouden de leerkrachten op een meer effectieve of professionele manier kunnen reageren. Voorbeelden hiervan zijn op mijn website te vinden, onder deze links:
Hier heb je echter weinig aan, want een orthopedagoog zou de leerkrachten ter plekke moeten begeleiden om tot een andere aanpak van jouw zoontje (en van de andere leerlingen) te komen.
Een bijkomend probleem is dat de volgende school geïnformeerd zal worden door de huidige school en ondertussen is niets gedaan om het schoolgedrag van jouw zoontje te veranderen.
Kortom, als je vraagt welke tips ik kan geven voor de volgende school, dan zouden we er al van uitgaan dat er opnieuw problemen zullen zijn. Als op de volgende school er een kleinere groep is met bijvoorbeeld een mannelijke leerkracht, dan zullen er misschien geen problemen meer zijn. Dan moet ik dus geen tips geven. Komen er toch nieuwe problemen, dan pas heeft het zin adviezen te geven. Ze kunnen dan eerst mijn boek lezen "De gerespecteerde leerkracht". Daarin staan honderden tips in om met moeilijk gedrag van leerlingen om te gaan.
Ik wil eindigen met een belangrijk principe uit mijn boek: probleemgedrag komt nooit uit de lucht vallen, maar het is een reactie op de omgeving. Probleemgedrag is altijd een interactieprobleem: door andere prikkels aan te bieden en door er anders op te reageren kan probleemgedrag verminderen of helemaal verdwijnen. Door wenselijk gedrag aan te moedigen en veel aandacht te geven, zal dat wenselijk gedrag meer voorkomen. Praktische tip: als er met jouw zoontje dit schooljaar al 4 incidenten zijn geweest, hoeveel dagen is het heel goed gegaan? En heeft men op die dagen jouw zoontje ook de nodige positieve aandacht gegeven?
De kern van mijn advies is het volgende: nu worden de oorzaken van het probleemgedrag bij jouw zoontje gelegd, maar de oorzaken liggen in de manier van omgaan van de leerkracht met hem. Door anders op zijn gedrag te reageren zal het ongewenst gedrag afnemen en aangepast gedrag toenemen. Dit betekent dat elke therapie die gericht is op het kind, geen effect zal hebben! De behandeling moet gericht zijn op de interacties tussen het kind en de opvoeders. Alleen als die interacties veranderen, zal het gedrag veranderen. Vandaar dat alle bemoeienis van die vele specialisten geen moer heeft opgeleverd; integendeel, de individuele therapie kan door het kind beleefd worden als een bevestiging van het feit dat de oorzaak alleen bij hem ligt, dat hij 'gestoord' is.
Meer kan ik voorlopig niet zeggen. Ik hoop dat jouw zoontje terecht komt in een kleinere klas waar hij met veel warmte en geduld wordt opgevangen en waar hij zich veilig voelt. Als dat het geval zal zijn, zal hij daar zich even aangepast gedragen als thuis en in de voetbalclub. Misschien is het een idee om een kopie van deze mail te overhandigen aan de directeur van zijn nieuwe school.
Vriendelijke groet
Reactie van de ouders
Beste Juliaan
Dank je wel voor je reactie.
Allereerst is het fijn dat wat je mailt een bevestiging is van onze kijk op de situatie en dat het vooral gaat om de interactie met de leerkracht. Wij hebben namelijk al vaker op school aangegeven dat hij behoefte heeft aan meer uitdaging, maar dat hij ook behoefte heeft aan positieve bevestiging van de leerkracht om zich veilig te voelen. Dit deden we zelfs nog een week voor de zomervakantie met de nieuwe juffen erbij. In dit gesprek werd door zijn toekomstige juffen al aangegeven dat onze zoon degene is die moet leren aangeven dat hij zich boos, onrustig voelt. Zij konden hem daar niet in ondersteunen omdat het een grote groep is.
De 3 echte incidenten van onwerkbaar gedrag hebben plaatsgevonden over een periode van 1,5 jaar en van maart tot november is het zelfs goed gegaan. Ik heb geen idee of op deze goede dagen positieve aandacht is gegeven aan zijn gedrag. Wij hebben eigenlijk alleen contact gehad met school als er iets was gebeurd.
Of er een weg terug is weten wij niet. De school heeft mij in een gesprek aangegeven dat hij van school moest en dat zij een andere school voor hem zouden gaan zoeken. Wellicht is het voor hem ook niet meer de juiste school als hij er niet meer welkom is. Ik denk overigens dat school nog niet alles heeft geprobeerd, want voor zover wij weten is er is nog geen orthopedagoog bij betrokken geweest die de leerkrachten ter plekke heeft begeleid.
Dank voor het advies. Eigenlijk hebben we de therapieën en testen ook gedaan voor school om maar te kunnen zeggen dat wij er iets aan doen en ze tevreden te houden. Alhoewel het didactisch onderzoek voor ons wel fijn was om te weten hoe ver hij was. Ook omdat we op een gegeven moment merkten dat school bezig was een dossier op te bouwen. Wellicht hebben wij te hard gewerkt en vond school dat wel makkelijk, zodat zij “niets” hoefden te doen. Dat kwam wellicht ook omdat school onze signalen niet of te laat oppikte waardoor we steeds achter de feiten aan bleven hollen. Voor ons en vooral voor onze zoon zijn de therapieën nu klaar. Thuis gaat het goed, op voetbal gaat het goed. Dan kan het op school dus ook.
We nemen deze mail zeker mee naar de directeur van zijn nieuwe school!
Nogmaals bedankt voor je advies.
Evaluatie na 2 maanden
Inmiddels heeft onze zoon net een week op zijn nieuwe school achter de rug. Hij is enthousiast en heeft weer zin om naar school te gaan na vier maanden thuis zitten.
Hier de evaluatie van jouw vragen:
1. Het advies heeft mij goed geholpen: cijfer 10. We werden gesterkt in onze visie en in ons gevoel over de hele situatie
2. De problemen met mijn zoon/dochter zijn nu afgenomen: niet van toepassing voor de thuis situatie. Thuis hadden wij geen problemen met hem behalve de normale meningsverschillen/ruzies die er ons inziens gewoon ook mogen zijn. Voor de school situatie moeten we nog even afwachten of het zich weer voor gaat doen op zijn nieuwe school. Kans bestaat dat hij zich fijner voelt en het gedrag niet/nauwelijks terugkomt.
3. Dank zij het advies voel ik mij nu zelfzekerder in de opvoeding van mijn kind: cijfer 10. Door uw advies voelden wij ons gesteund en daardoor ook zekerder in ons optreden naar de verschillende instanties over hoe wij in onze opvoeding met onze kinderen om gaan.
Nogmaals bedankt voor het advies.
literatuur:
In het voorjaar verschijnt mijn nieuwste boek met 50 gelijkaardige voorbeelden van kinderen tussen 1 en 19 jaar:
Acker, J. van (2014). Gek van kinderen: Online adviezen aan ouders. Antwerpen/Apeldoorn: Garant.