opvoedingsproblemen - gedragsproblemen - jeugdcriminaliteit - orthopedagogiek - politiek voor de 21ste eeuw   

In mijn klinische praktijk wordt mij regelmatig advies gevraagd door ouders die zich grote zorgen maken over de relatie die hun puberende dochter heeft. Voor de meeste ouders is seks op jonge leeftijd zeer moeilijk te accepteren.

Er zijn geen kookboekrecepten voor gedrags- en opvoedingsproblemen. Elke gezin is weer anders. Normen en waarden van de ouders kunnen verschillen. Er zijn meisjes van 14 die al helemaal vrijgevochten zijn. Anderen worden lastig gevallen door een jongen die vijf jaar of meer ouder is en in het ergste geval gaat het om een loverboy.

Een en ander betekent dat ik eerst goed moet luisteren naar de ouders en inzicht moet krijgen in hoe het meisje er zelf over denkt. Het gaat om de privacy, om het intieme leven van het meisje. Als volwassenen moeten we daar voorzichtig en respectvol mee omgaan. Toen ik nog werkzaam was op de universiteit, liet ik mijn stagiaires contact leggen met het meisje. Het leeftijdverschil was niet groot en die studenten waren vaak een goed rolmodel.

Eerst en vooral herstel van de relatie

Welke adviezen kan ik geven aan deze ouders? Als blijkt dat er heel veel ruzie is in het gezin, de sfeer verpest is en de dochter de regels over thuiskomen en uitgaan voortdurend overtreedt, is het van belang te proberen de relatie te herstellen. Er moet eerst duidelijkheid zijn over wat voor de ouders acceptabel is en wat niet. Dit wordt dan vergeleken met de wensen van het meisje. Misschien is hier een compromis te vinden. De ouders geven het meisje en haar vriend toestemming om elkaar op bepaalde dagen te zien en op andere dagen moet de dochter op tijd thuis zijn. Het kan ook helpen door de ouders de vraag te stellen hoe ze zouden reageren als hun zoon van veertien al seks heeft.

Als de dochter betrekkingen heeft met haar vriend, dan leidt streng verbieden tot stiekem gedrag. Kunnen de ouders accepteren dat die vriend op sommige dagen de nacht bij hen thuis doorbrengt? Kan dit ook bij de ouders van die vriend? Het voordeel van deze toestemming is dat heel wat conflicten erdoor verdwijnen; de relatie met de ouders herstelt zich en dan is de dochter ook bereid naar haar ouders te luisteren. 

Neem op tijd de pil

Bij dit laatste kan het gebruik van voorbehoedsmiddelen besproken worden. De meeste ouders  zullen hier al preventieve maatregelen genomen hebben of het meisje is zelf naar de huisarts geweest.

Die knul deugt niet

Als ouders zich ernstig zorgen maken over de persoon van die vriend, dan heeft het volgende advies vaak een goed resultaat gehad: het kan best zijn dat de ouders gelijk hebben en dat die vriend een nietsnut is en een profiteur. Als de ouders daar steeds kritiek op hebben, dan voelt  hun dochter zich verplicht haar vriend hartstochtelijk te verdedigen. Ook is dat oorzaak van enorme ruzies. Mijn advies is de keuze van hun dochter te accepteren, want wat kan er dan gebeuren: de ruzies over die vriend verdwijnen, het meisje is er nu zelf verantwoordelijk voor; ofwel is ze met die knul gelukkig en dat is prima want alle ouders willen dat hun dochter gelukkig is; ofwel komt de dochter er spoedig achter met welk een koekenbakker ze nu omgaat en de relatie wordt verbroken. Oef, tot opluchting van de ouders die het echter niet laten blijken. Ik kan u verzekeren dat in de meeste gevallen de dochter haar vriend na korte tijd laat vallen als de ouders haar de vrijheid laten.

Een gelukkige dag in mijn leven

Veertig jaar geleden, toen ik directeur was bij de Heldringstichtingen te Zetten, een gesloten inrichting voor meisjes, werd door de kinderrechter een meisje van 17 geplaatst dat al getippeld had op de Kruiskade in Rotterdam. Dit meisje kwam uit een goed milieu, maar was in handen gevallen van een pooier op wie zij smoorverliefd was. Die kerel probeerde haar te ontvoeren vanuit de inrichting. Tijdens zijn derde poging had ik hem het terrein zien oprijden en toen plaatste ik mijn auto dwars op de toegangsweg. Ik belde de politie op, die hem kwam aanhouden. Maar korte tijd nadien zou hij weer vrijkomen. Ik had echter ontdekt dat de vader van dit meisje, die al tien jaar van de moeder was gescheiden, in Suriname woonde en werkte. Ik schreef hem een brief om te vragen of zijn dochter bij hem kon komen wonen. Daar ging hij en de kinderrechter mee akkoord. Toen liet ik dit meisje naar Schiphol begeleiden door drie stoere groepsleiders, die als opdracht hadden slechts terug te keren als ze zeker waren dat zij was vertrokken.

Ik hoorde daarna niets meer. De afgelopen veertig jaar vroeg ik mij dikwijls af hoe het verder was gegaan met dit meisje. Onlangs vond ik in mijn archief een kopie van de brief die ik had geschreven naar de kinderrechter, zodat ik haar naam weer volledig had. Via internet vond ik heel snel haar facebookpagina en warempel: zij reageerde op mijn bericht. Ik had al gezien dat ze een mooie baan had bij een advocatenkantoor. Zij schreef mij dat ze drie kinderen had, waarvan er nog twee aan de universiteit studeerden. Ze woonde in hetzelfde dorp als haar moeder en met haar vader, die inmiddels teruggekeerd was naar Nederland, had ze nog af en toe contact. Ik was de gelukkigste man op aarde, toen ik dat allemaal hoorde ( wilt u meer van dit soort verhalen: die staan in volgend boek: Acker, J. van (2018). Seksueel losbandig en hysterisch: represssie van meisjes in de jeugdzorg).

Normen en waarden

Tot slot nog iets over de morele richtlijnen die bij deze problematiek van fundamenteel belang zijn. We leven in een tijd met veel verwarring en onzekerheid over seksualiteit, maar gelukkig zijn de taboesfeer en de krankzinnige verdringing verleden tijd (althans in de westerse wereld). 

Als seksualiteit louter wordt gezien als een biologisch instinct dat bevredigd moet kunnen worden, dan zijn er nauwelijks normen te stellen. Als men er biologisch rijp  voor is, moet alles kunnen. Alleen seks tegen de wil van de partner in, is een overtreding van de norm.

Of is de mens meer dan een zoogdier? Moeten we seksualiteit zien als een van de wijzen om zijn liefde voor de ander te beleven? Maar wat is liefde? Is het een sociaal contract om elkaar zo goed mogelijk te bevredigen en elkaars wensen en verwachtingen waar te maken? Zodra de ander niet meer beantwoordt aan de verwachtingen, kunnen we haar of hem laten vallen.

Dit zijn dus twee vormen van seksualiteitsbeleving: de eerste de puur biologische, waarbij er nauwelijks normen zijn te stellen. De tweede de sociale beleving, waarbij het gaat om een contract.

Of is er nog een derde vorm? Hier gaat het om de ’ware’ liefde. Wie diep doordenkt over wat echte liefde is, komt tot de vaststelling dat liefde slechts onbaatzuchtig en onvoorwaardelijk kan zijn. Wie iemand anders echt lief heeft, kan nooit een argument vinden om die ander te laten vallen. Zodra een voorwaarde wordt gesteld aan de liefde, is er absoluut geen sprake meer van liefde… Scheiding is dus geen optie meer (de lezer kan zich voorstellen dat dit standpunt heel veel weerstand oproept, in een tijd waar zoveel huwelijken en relaties in scheiding eindigen; maar ja, de waarheid kwetst nu eenmaal).

Wie de liefde serieus neemt en in zijn hoogste, meest menselijke betekenis, neemt een beslissing voor het leven. De vraag is of pubers daar al rijp genoeg voor zijn. We kunnen echter die norm van onbaatzuchtigheid en onvoorwaardelijkheid niet opleggen. Opvoeding is hier een kwestie van de jongere te inspireren: door het eigen voorbeeld. 

Het groot aantal echtscheidingen van tegenwoordig is niet erg inspirerend voor de jeugd.

In de opvoeding is het van belang dat de ware betekenis van een liefdesrelatie overgedragen wordt. Als dit echt lukt zullen jongens minder egoïstisch zijn in het gedrag naar meisjes toe, en zullen meisjes en jongens beter weten wat voor een opgave een liefdesrelatie voor beide partners is: wie een liefdesrelatie aangaat op de leeftijd van dertien jaar, moet weten dat liefde betekent een relatie voor de rest van haar of zijn leven.

Literatuur: Acker, J. van (2018). Seksueel losbandig en hysterisch: Repressie van meisjes in de jeugdzorg. (LINK)

Boek over mijn online adviezen: ’Gek van kinderen’ 

HOME