(lees eerst: Jonge jihadisten en geradicaliseerde moslims)
Jonge jihadisten uit België
Er zijn ongeveer 500 Belgische jihadisten, waaronder 45 vrouwen. Dit moeten we zien tegenover een populatie van 650.000 moslims in België. De eerste bekende Belgische jihadist vertrok in november 2012. Omdat het fenomeen van uit Europa vertrekkende jihadisten pas enkele jaren bestaat (sinds de zomer van 2012) is het nog moeilijk een typologie van hen vast te stellen. Vroeger gingen er ook wel jongeren naar Afghanistan, Irak of Bosnië, maar dat waren zeer beperkte aantallen. Nu schat men dat ongeveer 22.000 strijders, afkomstig uit andere landen, deelnemen aan de jihad in Syrië en Irak, waarvan 5000 uit de Europese Unie.
Van die 500 Belgische jihadisten zijn er 190 aanwezig in Syrië (studie uit 2015), 120 zijn teruggekeerd en 70 zijn gesneuveld. De rest is onderweg of is opgepakt. 78 van hen zouden lid zijn geweest van Sharia4Belgium.
Wat op dit moment naar voren komt zijn de volgende kenmerken van deze groep:
- ze hebben frustraties over verschillende aspecten van hun leven, de samenleving, de politiek
- 40% heeft een depressieve periode gekend in hun jeugd
- zij zoeken naar bindingen, die ze vinden in radicale groepen
- er is een traumatiserende gebeurtenis geweest die de prikkel was om zich aan te sluiten bij een geradicaliseerde groep. Dit is een gebeurtenis zoals een familielid die omgekomen is in Syrië, of een gebeurtenis in de wereld
- ze komen vaak uit gezinnen uit de middenklasse; als het gezin financiële hulp nodig heeft is er minder motivatie om te vertrekken
- ze zijn vaak beter opgeleid
- hun motivaties kunnen verschillen: zucht naar avontuur, religieuze overtuigingen, humanitaire hulp willen bieden
- 50% heeft een strafblad, voornamelijk diefstallen met geweld
- hun kennis van de Koran is meestal oppervlakkig en ze halen het van internet. Het salafisme is een belangrijke inspiratiebron die verschilt van de islam die hun Marokkaanse ouders respecteren, waardoor zij denken dat hun ouders niet de zuivere islam belijden.
Het jihadisme zoals gepropageerd door ISIS heeft een bijzondere aantrekkingskracht om drie redenen:
(1) ze biedt een alternatief voor de persoonlijke impasse waarin de moslimjongeren zich bevindt,
(2) ze gebruikt geweld want dit is onvermijdelijk om de strijd te winnen
(3) ze heeft een internationaal karakter wat overeenstemt met de veroveringsideologie van de islam.
In de filmpjes die ISIS op internet verspreid komt een ’cool’ beeld van de strijders naar voren. Ze wonen in mooie villa’s met zwembad, ze bluffen over hun salaris en ze uiten hun vreugde over het nuttige werk dat ze kunnen verrichten te midden van hun broeders. Ze schrijven geschiedenis en ze zijn daar waar het allemaal gebeurt. De jihad biedt hen een ideaal en een kader waarin ze worden gewaardeerd, waar hun zelfwaardering bevestigd wordt. ISIS spreekt ook de taal van de jongeren, gebruikt gesofisticeerde audiovisuele technieken (niet toevallig zijn het Duitse jihadisten die de productie van video’s tot een hoog kwalitatief niveau hebben gebracht).
Bij de teruggekeerde jihadisten ontstaat een probleem als ze gevlucht zijn om aan ISIS te ontkomen. Ze komen dan terecht in de gevangenis. In de gevangenis verslechtert hun psychische toestand. Ze zijn vaak ernstig getraumatiseerd door wat ze in Syrië hebben meegemaakt of door de misdaden waaraan ze mede schuldig zijn. De maatschappij moet tegen hen worden beschermd.
Waarom zoveel Marokkanen?
50 procent van de Marokkaanse gezinnen in België leeft onder de armoedegrens, tegenover 15 procent van de gehele bevolking. Werkloosheid en een gebrekkige opleiding zijn ook veel hoger, ook in vergelijking met de allochtone bevolking in andere Europese landen. Hun ouders dachten dat door hard te werken, ze er wel zouden komen. Voor veel van de volgende generatie bleek dit echter niet het geval. Zij trekken hieruit de conclusie dat de samenleving hen niet accepteert. Dit wordt bevestigd door discriminatie op velerlei gebieden.
Marokkaanse jongeren komen uit een cultuur waar een kritische houding streng wordt bestraft, schuld bekennen in een schaamtecultuur is onmogelijk met als gevolg een volkomen gebrek aan zelfkritiek, persoonlijk initiatief wordt niet gewaardeerd. Dit maakt het voor hen heel moeilijk om te aarden in een westers onderwijssysteem. De mislukkingen en frustraties die ze hierdoor in het onderwijs oplopen zijn er oorzaak van dat ze zich van de westerse samenleving afkeren.
De schaamtecultuur heeft nog een ander neveneffect. In discussies waarin 99 procent positief dingen worden gezegd over de moslims en 1 procent voorzichtige kritiek is, gaat de discussie uitsluitend over die één procent totdat de andere partij ook op dat puntje zijn kritiek terugtrekt. Dit is voor de andere partij uitermate frustrerend, met als gevolg dat de Marokkaanse gemeenschap helaas de meest gehate bevolkingsgroep is in Europa.
Daarenboven is de islam niet compatibel met onze westerse waarden. Hierdoor ontstaat een wij-zij mentaliteit over en weer. Het jihadisme wakkert dit aan door de ’anderen’ als onwaardige mensen te beschouwen.
Radicalisatie komt tot stand als men het gevoel heeft dat de Staat geen bescherming biedt tegen discriminatie en de gelijkheid van de burgers wordt tegengesproken door de feiten. Dan ontstaat een gevoel dat de maatschappij corrupt is en de weg naar gebruik van geweld ligt open, vooral om hun gestigmatiseerde religie te verdedigen. Het is niet zozeer internet die aanzet tot radicalisatie, maar internet vergemakkelijkt het proces dat op gang werd gebracht door de woede en de ontgoocheling over de maatschappij waar ze het gevoel hebben niet aanvaard en gerespecteerd te worden.
FRANKRIJK
In Frankrijk heeft een onderzoeksinstituut de computers van 300 geradicaliseerde moslimjongeren kunnen onderzoeken. Deze jongeren werden aangemeld door hun ouders.
Welke informatie hebben deze jongeren op internet opgezocht? Het gaat vooral om zeer gesofisticeerde propaganda van salafisten, die zich voordoen als aanhangers van een zuivere islam, maar wel aanzetten tot terrorisme. Dit gaat heel geraffineerd in verschillende fasen:
- In de eerste fase luidt de boodschap geen vertrouwen te stellen in de volwassenen. De volwassenen liegen, bijvoorbeeld over vaccins, over chemische stoffen in voeding en drankjes, over politici. Deze boodschappen gaan gepaard met zeer aangrijpende muziek, met af en toe pakkende oneliners.
- In een tweede fase wordt gezegd dat geheime genootschappen de wereld regeren. Een Amerikaans of een joods complot zit achter gebeurtenissen zoals aanslagen en oorlogen. De joden zouden bijvoorbeeld verantwoordelijk zijn voor 9/11 om op die manier de islam in een kwaad daglicht te stellen en de oorlog in Irak uit te lokken.
- Daarna gaat het erom een strijd te voeren tegen deze decadente wereld. Alleen de islam kan de mensheid redden. De makers van al deze propaganda richten zich tot de jongere als ware hij uitverkozen om de wereld te redden: ’Wordt wakker en doe mee aan de revolutie!’
Deze hersenspoeling kan in in twee tot zes maanden effectief zijn. De virtuele groep van internet moedigt de jongere steeds verder aan. De ene internaut stimuleert de andere, totdat de stap wordt gezet om een jihadist te worden. De jongere heeft meestal in deze drie fasen nog geen enkel face to face contact met een medestrijder gehad. De rekruteerders voor de jihad worden vaak slechts voor het eerst gezien op de dag van het vertrek.
De radicalisering heeft tot doel dat de jongere volledig breekt met zijn omgeving. De jihad is een heilige plicht waarvoor al het andere, ook school of werk, moet wijken. Er wordt een simpel wereldbeeld voorgesteld. Het gaat niet zozeer om een grondige studie van de koran. De geradicaliseerden hebben meestal geen diepgaande studie van de koran gemaakt. Zij doen zich voor als orthodoxe moslims, maar dit is eerder bedoeld om twijfel te zaaien onder de gewone moslims. Hierbij wordt zonder enige schroom gebruik gemaakt van het recht op vrije meningsuiting.
Fasen in de radicalisering
Uit onderzoek blijkt dat we vier fasen moeten onderscheiden in het radicaliseringsproces. Kennis hiervan maakt vroegtijdige identificatie mogelijk. Deze vier fasen zijn:
fase 1: de jongere breekt met zijn vriendenkring. Hij zegt niets meer gemeenschappelijks met hen te hebben
fase 2: hij stopt met sport of met andere vormen van vrijetijdsbesteding
fase 3: hij gaat niet maar naar school of stopt met zijn werk
fase 4: de jongere breekt met het gezin en met de familie. Hij krijgt van de leiders de opdracht om familiefoto’s te vernietigen (soms wordt daarvoor een inbraak gepleegd). De groep van geradicaliseerden vervangt het gezin.
Uiterlijke kenmerken, zoals een baard, een djellaba of een hoofddoek, zijn geen goed criterium. De geradicaliseerde jongere wordt vooral gekenmerkt door de breuk met familie, vrienden, school of werk.
Een verschuiving in de groep geradicaliseerde jongeren
Vóór het uitbreken van de burgeroorlog in Syrië was er een duidelijk profiel van de geradicaliseerde jongeren. Zij waren meestal mislukt op school. Thuis ontbrak het vaderlijk gezag, omdat de vader in de gevangenis zat, of werkloos was of nauwelijks aanwezig was. Zij hebben in hun opvoeding geen grenzen leren kennen. Ze waren al op jonge leeftijd crimineel, waren drugsverslaafd of waren dealer. De radicalisering gaf hen een gevoel van almacht omdat werd gezegd dat ze uitverkozen waren, dat zij superieur zijn aan de ’ongelovigen’. Ook was de radicalisering soms een vorm van boetedoening voor hun crimineel gedrag.
De laatste jaren zien we andere geradicaliseerde jongeren, met een hogere opleiding, uit goede gezinnen. Zij zijn sociaal geïntegreerd en hebben een baan. Deze jongeren laten zich beïnvloeden door wat ze ontdekken op internet. Dit is vooral het geval in perioden van tegenslag of als ze zich vervreemd voelen. De meeste jongeren maken een identiteitscrisis door en dan zijn ze extra gevoelig voor extremistische boodschappen in video’s van salafisten.
De terugkeerders
Een niet gering aantal jonge jihadisten wil kort na hun aankomst in Syrië terugkeren. Soms worden ze opgesloten en gemarteld. Anderen worden gefilmd terwijl zij verplicht worden misdrijven te plegen, om hen op die manier onomkeerbaar te binden aan de groep. Slechts enkelen zijn bereid een zelfmoordaanslag te plegen en sturen hun ouders het bericht ’dat ze gelukkig zijn en dat ze morgen zullen sterven’.
Bij diegenen die teruggekeerd zijn is het heel moeilijk een onderscheid te maken op basis van de redenen waarvoor ze terugkeren. Wie heeft nog steeds radicale ideeën en wie ziet er van af?
(klik op afbeelding)
OVERZICHT
KLIK OP AFBEELDINGEN VOOR MEER INFORMATIE ( mijn twee boeken verschenen in januari 2018):
