Orthopedagogen kunnen veel goeds doen: vanavond gaan in Nederland 10.000 meisjes tussen 8 en 14 jaar naar hun bedje met de angst dat hun vader of oudere broer hen weeral zal komen verkrachten. Dit komt niet alleen voor bij de onderklasse van de maatschappij, of bij allochtonen, maar ook bij academici en ouderlingen van de kerk.
Als orthopedagoog weet ik wat voor een verwoestend effect incest kan hebben op de ontwikkeling van deze meisjes. Zij kunnen echter de gevolgen van die vreselijke ervaringen overwinnen als er iemand is in hun omgeving bij wie ze geborgenheid vinden, die ze volledig kunnen vertrouwen en met wie ze kunnen praten over wat ze meemaken (en die uiteraard zal helpen om de daders aan te geven). Dit kan een familielid zijn, een leerkracht of een andere volwassene uit de omgeving die zich het lot van het meisje aantrekt. Orthopedagogen kunnen hierbij bemiddelen en er voor zorgen dat mensen in de omgeving van deze meisjes hun verantwoordelijkheid opnemen en hen blijven steunen. In deze cursus geef ik een aantal adviezen om met (zeer) problematische opvoedingssituaties om te gaan. Zelf heb ik meer dan 2000 gezinnen in behandeling gehad.
Basishouding:
Zonder dat Levinas het zelf aangeeft, vinden we bij hem de argumenten om diagnostische labels, zoals gebruikt door psychiaters en psychologen, scherp te veroordelen. Dit leidt tot een radicaal ander paradigma voor de psyhotherapie en voor de geestelijke gezondheidszorg in het algemeen. Straks zal ik op dit laatste punt ingaan, want het heeft ook mijn orthopedagogische praktijk grondig beïnvloed.
Levinas: „Alleen de mens weerstaat alle typologie, alle indeling, alle karakterologie, alle classificatie”. Hij pleit voor een kennis van de mens die verder gaat dan de mens als object. De vrijheid van de mens ligt juist in zijn anders-zijn. Mijn relatie tot de Ander is geen relatie met een object. Elke mens heeft zijn eigen zin.
Een eigenschap aan iemand toekennen is hem herleiden tot wat hij gemeen heeft met anderen. Maar wat is echt eigen aan het individu? Om daar antwoord op te kunnen geven, moet ik openstaan voor wat de Ander aan mij openbaart. Dat is precies zijn appel tot mij om mijn verantwoordelijkheid voor hem op te nemen, om goed te zijn voor hem. Levinas drukt dit heel sterk uit: „De Ander erkennen is een honger erkennen” (de Ander hongert naar mijn goedheid) en „De Ander erkennen, dat is geven” (want de Ander is mijn meerdere; mijn verantwoordelijkheid voor hem opnemen is de Ander dienen).
De tegenwoordigheid van de Ander is een in vraag stellen van mijn geluk om de wereld te bezitten. Ik ben bijvoorbeeld ook verantwoordelijk voor de planeet Aarde waarop de toekomstige generaties moeten kunnen leven.
Wat betekent dit nu voor de psychotherapie en de hulpverlening in het algemeen? Kort gezegd gaat het om het volgende: zodra iemand die hulp behoeft zich bij mij aanmeldt, ben ik voor hem verantwoordelijk. Ik kan hem niet op een wachtlijst plaatsen. Het vereist mijn onbaatzuchtige en onvoorwaardelijke inzet. Desnoods moet ik mijn vrije tijd voor hem opofferen. Kan hij mij niet betalen, dan doe ik het gratis. Psychotherapie en hulpverlening is een relatie aangaan van mens tot mens, waarin de Ander absolute voorrang heeft.
Een tweede gevolgtrekking die hiermee samenhangt, is dat ik de Ander zie als een vrij mens. Een autist kan zich ook niet-autistisch gedragen. Een mens die als agressief wordt bestempeld, voor wie alle diagnostische tests wijzen op een agressieve persoonlijkheid, kan op een gegeven moment zeggen: ’Vanaf nu ben ik niet meer agressief’. Wie gelooft dat dit niet het geval kan zijn, neemt aan dat de mens louter een product is van biologische en sociale factoren. Deze factoren spelen natuurlijk een rol, maar toch is de mens vrij. Vanuit deze aanname wordt psychotherapie een kwestie van de Ander inspireren om zich als een goed mens te gedragen. In welke instelling voor geestelijke gezondheidszorg worden de cliënten door de hulpverleners geïnspireerd voor het goede?
***********************************
Het vak orthopedagogiek is dood. Er is geen ruimte meer voor een Don Bosco, een Pestallozi of een Montessori. Het is nu Behavioural Science geworden. We worden slechts gerespecteerd als we de Amerikanen na-apen. We kijken af wat Amerikaanse onderzoekers hebben ontdekt, doen onderzoek waar niemand in de praktijk iets aan heeft en hebben het contact met de praktijk van opvoeden en hulpverlening verloren. In de hoop dat een nieuwe generatie de draad van de ware orthopedagogiek weer zal oppikken, wordt in deze cursus mijn visie weergegeven.
Het vak orthopedagogiek is door de bureacraten kapot gemaakt. Waarom: link
In de menswetenschappen speelt de taal een cruciale rol. Alleen in onze eigen taal kunnen we de nuances weergeven. In de omgang met mensen zijn de nuances essentieel en is direct contact via het gesprek noodzakelijk om open te staan voor de ander. Zonder omgang met kinderen en ouders is orthopedagogiek onmogelijk. De opleiding moet om die reden absoluut in de eigen taal worden gegeven.
Als deze adviezen worden gevolgd, zullen we weer trots kunnen zijn op wat wij als orthopedagogen te bieden hebben en zullen de Amerikanen uit belangstelling ons komen bezoeken.
Onhandelbare en criminele jeugd
In deze cursus zal ik voornamelijk aan de hand van concrete voorbeelden mijn visie over orthopedagogisch handelen ontwikkelen. Mijn uitgangspunt is namelijk een casuïstische benadering, dit wil zeggen dat voor elk kind en voor elk gezin de specifieke situatie wordt onderzocht, zodat voor elk kind en voor elk gezin een passende verklaringstheorie en een passende behandeling kan worden opgesteld. We doen er alles aan om onvruchtbare generalisaties te voorkomen en om te vermijden dat het kind en het gezin zich onbegrepen voelen.
Handleidingen bij deze cursus:
1. Het boek over projecten voor zeer intensieve, systeemgerichte behandeling die ik zelf heb geleid of waar ik trainingen en supervisies heb gegeven (tussen 1980 en 2012: Gezinsproject Nijmegen, projecten in Breda, Enschede, ’s Hertogenbosch, Rotterdam, Schiedam, Roermond, Zaandam, Liège en Antwerpen): ’Jeugdzorg en reclassering’
2. Het boek over mijn online adviespraktijk: ’Gek van kinderen’
3. Mijn laatst gepubliceerde boek: "Seksueel losbandig en hysterisch: Repressie van meisjes in de jeugdzorg” verschenen op 15 januari 2018. Dit boek eindigt met mijn orthopedagogische en psychotherapeutische visie na vijftig jaar werkzaam te zijn geweest in de jeugdzorg (klik op afbeelding). De meeste meisjes die in dit boek worden besproken zich slachtoffer geweest van incest en/of van zware verwaarlozing vanaf de eerste levensjaren.
4. Acker, J.C.A. van (2001). Zorgenkinderen: Omgaan met opvoedingsproblemen. Amsterdam: Ambo/Anthos (2de druk 2006) (INFO EN BESTELLEN ALS E-BOOK) Dit is een boek waarin mijn orthopedagogische praktijk aan de hand van vele voorbeelden wordt beschreven. In het dagblad Trouw vond de recensent dit een ’prachtig boek’.
Inhoud van deze cursus:
les 1: Hulpverlenen een kwestie van bezieling
les 2: Een positief stimulerende behandeling
les 3: Het netwerk van solidariteit
les 4: Als niets helpt: een onhandelbare adolescent
les 5: Repressie en/of zorg? Hard en/of soft?
les 6: De behandelingsmethodiek in praktische richtlijnen
les 7: Een uitgebreide casusbeschrijving: Twee kutmarokkanen
Deze cursus mag gekopieerd en verspreid worden met vermelding van de naam van de auteur en zijn website.
Download de volledige tekst: LINK