opvoedingsproblemen - gedragsproblemen - jeugdcriminaliteit - orthopedagogiek - politiek voor de 21ste eeuw   

Voor de zoveelste keer komen er honderden immigranten in Zuid-Europa aan wal. De meesten kunnen via reguliere weg nooit een visum of verblijfsvergunning krijgen. Opgeteld zouden honderdduizenden illegalen die nu in Europa verblijven, teruggestuurd moeten worden. De regeringen staan machteloos. De Europese Unie is besluiteloos. De landen van herkomst willen vaak hun landgenoten niet terug opnemen. Marokko is er het meest wraakroepende voorbeeld van. Alle verdragen of afspraken met dat land over terugkeer worden niet nagekomen. Ongelooflijk hoe we ons voor de gek laten houden. Uiteindelijk zal dit zich keren tegen deze landen, want immoraliteit ondergraaft op den duur het gehele systeem en de verstandhouding met andere landen. Wie kan nu nog een Marokkaanse politicus of regeringsleider vertrouwen? Zorgen zij er niet voor dat het gehele Marokkaanse volk in de rest van de wereld als onbetrouwbaar wordt gezien (dat is natuurlijk verkeerd, want de meeste Marokkanen zijn even betrouwbaar als anderen; alleen hun leiders deugen niet, zoals helaas in de meeste of misschien wel alle Afrikaanse landen)? Zij kunnen ons niet blijven voor de gek houden.

Maar hoe die immigratie-crisis aanpakken? Ik vind de situatie zorgwekkend, vooral omdat de geloofwaardigheid van onze regeringsleiders en van de EU in het geding is. De burgers zullen de politiek meer en meer gaan haten. Voor de illegale immigranten zelf is er geen oplossing in zicht. Het toekomstperspectief is somber. Zodra de economische situatie in Europa zal verslechteren, zullen spanningen toenemen, misschien wel explosief.

De wezenlijke vraag is hoe de normen en waarden van de Europese beschaving blijven respecteren en tegelijkertijd de bestaande wetgeving met betrekking tot immigratie handhaven. Dit laatste betekent dat honderdduizenden illegalen gedeporteerd moeten worden, te beginnen met die tweeduizend Marokkanen die in Keulen lelijk huis hebben gehouden.

De Afrikanen kunnen blijkbaar hun eigen landen niet op orde brengen en opbouwen. Ontwikkelingshulp in die landen is een farce en heeft al decennia lang miljarden gekost. Wie zal daar orde op zaken brengen en hoe? Een vraag waarbij het antwoord niet mag worden gegeven. Hypocrieten!

Er zijn natuurlijk oplossingen voor die immigratie-crisis. Oplossingen die ook in het belang zijn van de illegalen en van potentiële immigranten. Daar heb ik in mijn laatste boeken (klik op afbeelding) al voldoende over geschreven. Hier gaat het erom dat de politiek niet in staat is en niet durft de noodzakelijke maatregelen te nemen. Om die reden ziet het er heel somber uit, zowel voor de ethiek in Europa als voor het lot van de illegale immigranten.

Zou het niet kunnen zijn dat deze crisis niet opgelost kan worden omwille van de structuur van de EU? Maakt het idee of de opzet van de Europese Unie een verstandig en ethisch beleid niet onmogelijk? Als dit waar is, dan kan dit evengoed gelden voor andere problemen die in deze eeuw op ons afkomen! Ik vrees dat dit de waarheid is. Wie trekt hieruit de conclusies?

Avondgebed

Heer, in Valencia stonden 2600 hulpverleners en 600 journalisten klaar om 629 mensen op te vangen die illegaal het land binnenkwamen. Het is niet fijn te wonen in een wereld die compleet gek is geworden. Lieve Heer, verhoor mijn gebed: ’Therapie voor een gestoorde samenleving'

Zijn wij voor de immigranten verantwoordelijk?

Bij de bovenstaande beschouwingen over immigranten moet steeds opnieuw benadrukt worden dat het gaat om mensen voor wie we ook verantwoordelijk zijn. Dit ontkennen zou tot gevolg hebben dat we ’onmenselijk’ zijn. Het is namelijk de grote en niet eerder geëvenaarde verdienste van de filosoof Emmanuel Levinas om de menselijke subjectiviteit te definiëren vanuit de verantwoordelijkheid voor de Ander. Levinas zegt letterlijk ’Ik ben slechts voor zover ik verantwoordelijk ben’. We zijn op de wereld om af-stand (letterlijk ’af’ staan) te doen van het zijn: anders-dan-zijn. De verantwoordelijkheid is zo absoluut dat de Ander de plaats inneemt van mijn ik in mijn subjectiviteit zelf! Levinas citeert hierbij Dostojevski: ’Wij zijn allen verantwoordelijk voor alles en voor allen boven allen, en ik nog meer dan alle anderen’.

Deze opvatting over verantwoordelijkheid gaat veel mensen te ver of is voor hen onbegrijpelijk, betoverd als ze zijn door hun materiële behoeftenbevrediging in de consumptiemaatschappij. Maar het is precies het absolute van de verantwoordelijkheid dat anderen begeestert, waardoor zij zich totaal willen inzetten voor de anderen, ten koste van zichzelf en eventueel offeren ze hun leven op voor de Anderen …

Die absolute verantwoordelijkheidszin is niet zo zeldzaam: een arts die zijn carrière in de medische wereld opzegt, om te gaan werken voor Artsen Zonder Grenzen in een ontwikkelingsland; een verpleegkundige die haar leven op het spel zet om ebola-patiënten te verzorgen; een Kongolese leerkracht die les blijft geven ondanks het feit dat zijn salaris niet wordt uitbetaald, want gestolen door politici. Maar we hoeven het niet altijd ver te zoeken: als ergens een ongeval gebeurt, dan is er altijd wel iemand die onmiddellijk stopt om het slachtoffer hulp te bieden (het valt mij telkens op dat het meestal vrouwen zijn die het eerst naar het slachtoffer rennen). Dank zij deze ’heiligen’ blijft onze maatschappij menselijk. Ze zijn heilig omdat ze gehoor geven aan een appel dat niet van deze wereld is en ze hoeven daarom niet gelovig te zijn.

Naast deze heiligen is ook de politiek noodzakelijk. De verantwoordelijkheid moet namelijk rechtvaardig worden verdeeld. Politici in het Midden-Oosten, Afrika of elders die hun politieke macht gebruiken om zichzelf te verrijken, ontmenselijken helaas de samenleving. Politiek moet bedoeld zijn om mensen te stimuleren hun verantwoordelijkkheid voor anderen op te nemen en om de levensnoodzakelijke voorwaarden hiervoor te creëren. Een politicus wordt een staatsman indien hij zelf leeft en werkt voor de Anderen en hierbij zijn eigenbelang aan de kant weet te zetten.

Samengevat: er valt iets voor te zeggen dat wij Europeanen ons moeten opofferen voor de immigranten, eventueel ten koste van ons eigen materieel welzijn. Dat is namelijk het kenmerk van menselijkheid. Levinas erkent zelf dat deze opvatting van verantwoordelijkheid voor anderen extreem is. Maar is ’heiligheid’ niet extreem? En waarom zijn de mensen meestal zeer ontroerd door mensen die daden plegen van totale opofferingsgezindheid?

Niettemin moeten we ook ons verstand gebruiken. Als we niets te bieden hebben, kunnen we ook niets geven en kunnen we dus onze verantwoordelijkheid geen concrete vorm geven. Hier ligt een taak voor de politiek. Als te veel mensen beroep op ons doen, is er onvoldoende om te geven. Verantwoordelijkheid opnemen kan niet beperkt blijven tot mooie woorden of uitingen van affectie. De nood van de Ander moet worden gelenigd. Als miljoenen immigranten zich over Europa verspreiden, kunnen overal tekorten ontstaan. Dan dreigt een burgeroorlog. Veel beter zou zijn indien in de landen van herkomst de omstandigheden dusdanig verbeteren dat emigreren geen noodzaak meer is. Daar ligt onze Europese politieke verantwoordelijkheid. We moeten blijven waken over een sterk en welvarend Europa, om solidair te kunnen zijn met de ontwikkelingslanden. De immigranten die nu al in Europa verblijven moeten de solidaire steun krijgen om in de landen van herkomst bij te dragen aan de opbouw van een menswaardige samenleving. In mijn boeken verdedig ik met klem de volgende uitgangspunten:

Europa zal sterk en welvarend blijven als het een Confederatie wordt van landen die elk hun eigen verantwoordelijkheid opnemen.

Europa wordt niet het nieuwe Midden-Oosten als de noodzaak om te emigreren naar Europa verdwijnt.

De 21ste eeuw zal geen herhaling worden van de verschrikkingen van de vorige eeuw indien een grootschallige solidariteitsbeweging komt, waarbij de immigranten terugkeren naar de landen van herkomst om daar met steun vanuit Europa een menswaardige samenleving op te bouwen.

(meer over het verantwoordelijkheidsbegrip van Levinas: ’Waarom een nieuwe bewustwording noodzakelijk is’, 2017 zie onder publicaties).

Mag ik een gedurfde stelling poneren: Willen we een einde maken aan de diepe ellende van de Afrikaanse volkeren, dan moeten we samen met de moslims Afrika herkoloniseren. 

Het zou zo kunnen zijn dat diegenen, die eventueel met de beste en idealistische bedoelingen, zich verzetten tegen deze stelling, mede verantwoordelijk zijn voor alle genocides die in Afrika deze eeuw nog zullen plaatsvinden. Er is namelijk ook een vorm van kolonisatie die menselijk en rechtvaardig kan zijn.

lees ook: De EU bouwt een Toren van Babel en  Bart de Wever, burgemeester van Antwerpen

andere teksten: