opvoedingsproblemen - gedragsproblemen - jeugdcriminaliteit - orthopedagogiek - politiek voor de 21ste eeuw   

Toelichting vooraf: het gaat hier niet om al of niet geloven of om bekering. Het is de bedoeling de wijsheid van duizenden jaren her als tegenwicht te laten zijn tegen materialisme en egocentrisme. In termen van de filosoof Levinas: de betekenis of de zin van een mensenleven ligt niet in de mens zelf, maar de mens krijgt zin en betekenis in zijn verantwoordelijkheid voor anderen. De betekenis van de mens ligt niet in de macht die hij heeft of in wat hij bezit, maar in het ’geven om de Ander’.

In onderstaande tekst verwijs ik naar de Bijbel om daar de wijsheid uit te halen, in andere culturen zou verwezen kunnen worden naar andere Boeken.

Wetenschap, mythologie en Bijbel: waarom is er iets en niet niets?

Er zijn twee wereldbeschouwingen die het idee verwerpen van een Schepper die het universum uit het niets heeft geschapen. De eerste is de natuurwetenschappelijke visie die de evolutie ziet als het resultaat van toeval. De tweede omvat de mythologieën waarin de natuurverschijnselen vereenzelvigd worden met goden die er altijd geweest zijn. In beide gevallen wordt elk idee van een oorsprong ontkend. De natuurwetenschap geeft geen antwoord op de vraag naar het begin. Die wetenschap is gericht op wat realiteit is en niet op de oorsprong. Het gevolg is dat de wetenschap ook niets kan zeggen over het doel en de zin van het leven op aarde of  van het universum in het algemeen. Ook de mythologische verklaringen geven geen antwoord. De mythologieën verschillen tussen de volkeren en in de loop van de geschiedenis en zijn door de mensen zelf verzonnen.

De kern van het bijbels scheppingsverhaal is dat voordat het universum bestond, dus voordat er een ruimte en voordat de tijd bestond (één dag in het scheppingsverhaal kan daarom miljarden jaren betekenen), er een God was die buiten de orde van de immanentie valt. Wat buiten de immanentie valt is met de rede niet te begrijpen. Het ontsnapt per definitie aan de ervaring. Dit idee van een goddelijk wezen kan alleen worden geopenbaard. Het scheppingsverhaal is de eerste manifestatie van die openbaring.

Een gewild universum

Volgens de Bijbel ligt een wil aan de basis van het bestaan van het universum: God heeft uit vrije wil de wereld geschapen. Die transcendente God is in deze zin ook een immanente God die deelneemt aan de wordingsgeschiedenis van de mens. Aan de Schepping ligt een plan aan de basis. Het is een project en alleen de mens is in staat zich hiervan bewust te worden. Het scheppingsverhaal begint met ’In de beginne …’: het begin dus van iets, van een bepaald plan. De Bijbel is in wezen bedoeld om dat plan te verduidelijken en om aan te geven hoe de mensen zich moeten gedragen om dat plan te helpen verwezenlijken.

De Schepping betekent dat er een God is die anders is, die buiten de wereld staat. Het betekent ook dat een relatie van geven en liefde aan de basis ligt van het bestaan van de mens. De mens is weliswaar afhankelijk van God, maar hij is een autonoom wezen die geroepen is deel te nemen aan het scheppingswerk. Doordat de Schepping een gevolg is van de wil van God, is de Schepping intrinsiek goed. We mogen er vertrouwen in hebben. Alle negatieve gebeurtenissen die in de loop van de geschiedenis voorkomen, kunnen worden overkomen zolang de mensen blijven geloven in hun roeping. De ethiek die in de Bijbel wordt aangereikt, houdt een appel in om mee te werken aan de realisatie van het goddelijk project.

Vier destructieve krachten

Een beschaving is niets anders dan een manier om bij te dragen aan het einddoel van de Schepping. Elke beschaving doet dit op haar eigen wijze. Er zijn echter krachten die ingaan tegen de realisatie van het goddelijk project. We onderscheiden vier krachten in een menselijke samenleving die de mensheid belemmeren in haar wezenlijke opdracht:

1. een samenleving die gefundeerd is op macht, op het domineren van anderen, op onderwerping en waar de weerstand hiertegen wordt gebroken
2. een samenleving waar de absolute prioriteit ligt op de bevrediging van de materiële behoeften, waar het verwerven van rijkdom en bezit onverzadigbaar is, waar de mensen op gepassioneerde wijze materialistisch zijn
3. een samenleving waar geen plaats is voor het individuele of het singuliere. Er heerst een totalitair regime waar slechts wat conform is aan de heersende ideeën wordt aanvaard en elke alteriteit wordt uitgebannen. De rationaliteit beheerst alle relaties. Er is geen ruimte voor intuïtie en voor openheid voor het transcendente. In deze samenleving heeft de mens veel kennis, maar weinig wijsheid
4. een samenleving die destructief en agressief is. Hier gaat de menselijkheid verloren. Er is geen respect voor de schepping en de vernieling van al het mooie gaat gestadig door.

Door het gebrek aan een hogere zin worden deze vier samenlevingsvormen gekenmerkt door spirituele leegte. De mens leeft hier eerder op animale wijze. Hij is zijn menselijkheid verloren. Willen we terugkeren op het pad naar een menswaardige wereld, zoals in de Bijbel aangegeven, dan moeten we opnieuw openstaan voor de geopenbaarde wijsheid. De vier genoemde negatieve krachten die mensonwaardige samenlevingen kenmerken, kunnen slechts bestreden worden door een externe kracht. Het joodse volk gelooft dat een messias de mensheid opnieuw op de juiste weg kan helpen. Maar zijn we niet allen messias, in zoverre we meewerken aan het goddelijk project? Kunnen we niet zelf van deze 21ste eeuw een ’eeuw van de spiritualiteit’ maken?

De eeuw van de spiritualiteit

De eeuw van de spiritualiteit is de eeuw waarin een nieuwe wereld tot stand zal komen, waar de mens menselijk zal zijn en zal meewerken aan het doel van de Schepping. Dit doel is niets anders dan het goede op de wereld te brengen. Het goede is een Schepping uit het niets, omwille van niets, zonder baatzucht. Het goede voor de Ander en voor de Schepping in het algemeen, is wat de wijsheid ons voorhoudt.

Om ons duidelijk voor te stellen wat die spirituele wereld zal zijn, moeten we vaststellen wat hier wordt bestreden: (1) macht over anderen en onderwerping; (2) onverzadigbare economische groei en materialisme (3) het totalitarisme dat alle singulariteit uitbant en de eenzijdigheid van het rationalisme en (4) de destructie van mens, maatschappij en natuur.

Het gaat om een messiaanse overwinning van het goede op alle negatieve krachten die de wereld tot nog toe te veel hebben beheerst. In de nieuwe wereld zal elke beschaving of elke samenleving op haar eigen manier deelnemen aan het goddelijk project: een menselijke gemeenschap die gefundeerd is op respect en engagement voor de Ander, waar de Ander volstrekt gerespecteerd wordt in zijn uniekheid. In deze samenleving is politieke of eender welke macht slechts bedoeld om rechtvaardigheid in de menselijke omgang te realiseren. De geschiedenis wordt in plaats van een opeenvolging van oorlogen, een ontwikkeling naar een steeds menselijkere en menswaardige wereld. In plaats van een top down-beleid wordt radicaal gekozen voor een bottom up-beleid, zodat de burgers zelf kunnen bepalen hoe en op welke manier ze zullen bijdragen aan de nieuwe wereld.

Die spiritualiteit en wijsheid in de nieuwe wereld zal slecht mogelijk zijn als de mensen minder gericht zijn op het materiële, minder bezorgd om de eigen behoeften en meer open zullen staan voor de roeping die van elders komt. Die roeping is de essentie van de Bijbel en van andere Heilige Schriften. Kortom, willen de we van de 21ste eeuw een eeuw maken zonder oorlogen en vernietiging van ons ecosysteem, dan is er slechts één weg: de ethiek die in de Heilige Schriften aan de mensheid is geopenbaard. Of moet er toch een messias komen die de mensen wakker schudt?

literatuur: [ klik op afbeeldingen voor link]

Laat je niet sussen door klimaatverdragen en door voornemens van politici voor het jaar 2050: er is slechts één oplossing om onze planeet bewoonbaar te houden en dat is met z’n allen soberder gaan leven.

Denk niet dat het met de globalisering en de multiculturele samenleving ooit goed zal komen. Er is slechts één weg om te voorkomen dat Europa het nieuwe Midden-Oosten wordt: dat is dat iedereen terugkeert naar zijn eigen cultuur om daar een beschaving op te bouwen.

Alleen door deze absoluut noodzakelijke veranderingen zal de 21ste eeuw geen veel dramatischer herhaling worden van de verschrikkingen van de 20ste eeuw. Mijn boeken werken dit verder uit (klik op afbeeldingen)

Andere teksten:

HOME