opvoedingsproblemen - gedragsproblemen - jeugdcriminaliteit - orthopedagogiek - politiek voor de 21ste eeuw   

Grosso modo kunnen we stellen dat in de natuur harmonie heerst, terwijl de wereld van de mensen gekenmerkt wordt door chaos, oorlog en vernietiging. De natuur wordt beheerst door de onveranderlijke wetten van de natuur. Vandaar die harmonie. In de wereld van de mensen waar het geweld regeert, is er morele wanorde. Hier heerst het kwaad en filosofen stelden eeuwen geleden al de vraag waarom er kwaad is in de wereld.

Het antwoord op die vraag kan niet worden gegeven door de natuurwetenschappen. Er is geen waarneming die tot een oplossing kan leiden. Reflecties over de natuur of over de geschiedenis geven geen antwoord op de vraag naar het kwaad in de wereld. Het gaat niet over wat is, maar over wat zou moeten zijn. Dit laatste betekent dat er geboden moeten zijn die de mensen aanzetten het kwade te laten en het goede te doen. 

De volgende vraag is waar die geboden vandaan komen. Als ze bedacht zouden zijn door mensen, dan zijn ze relatief. Die geboden kunnen namelijk niet ’ontdekt’ worden zoals natuurwetenschappelijke wetmatigheden. Die geboden gaan, zoals gezegd, over wat hoort te zijn en niet over wat is. Ideologieën zijn menselijke bedenksels die hun eigen moraal tot fundament nemen. De geschiedenis leert tot welke tragedies ideologieën kunnen leiden.

De mensen zouden ook geboden kunnen bedenken en met elkaar afspraken maken of verdragen om zich eraan te houden. De moraal wordt dan een soort sociaal contract. Het kwaad wordt verhinderd door het maken van afspraken over vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid. Daar valt weinig tegen in te brengen. Die afspraken kunnen best een hele poos goed werken. De geschiedenis leert echter dat geweld en oorlogen niet zijn gestopt. Misschien heeft de mensheid veel meer tijd nodig. Als die tijd er nog is. Het wapenarsenaal in de wereld belooft niet veel goeds.

Een andere mogelijkheid is dat die geboden aan de mensheid zijn geopenbaard. Dat is de verklaring van de religies. Veel mensen haken af als ze dit horen. Wie zegt dat de Bijbel of de Koran niet zijn verzonnen door de mensen zelf? De godsdienstoorlogen, die in deze 21ste eeuw opnieuw in alle hevigheid lijken los te barsten, tonen aan dat religies het Kwaad ook niet weten te verdrijven. Integendeel.

Ik heb een voorstel om uit dit dilemma te komen. We kunnen naar de Bijbel kijken zonder meteen in een God te geloven. We kunnen de Bijbel bestuderen zonder iets te moeten aannemen op basis van geloof. We kunnen de religieuze dogma’s laten voor wat ze zijn. Wat ik voorstel is om te onderzoeken of de ethiek die in de Bijbel te voorschijn komt voor de hele mensheid harmonie kan brengen, in plaats van chaos en geweld dat van geen ophouden weet.

Volgens Joodse exegeten is het juist de betekenis van de „Ene God”, dat Hij geboden heeft geopenbaard die voor de hele mensheid, en eventueel voor alle leven in het universum, het fundament zijn voor vrede en harmonie. Het geloof in één God betekent niets minder dat er slechts één morele wet is. Dank zij deze eenheid kunnen alle mensen verenigd worden, niet op basis van macht, maar op basis van de moraal.

Volgens deze exegeten is Abraham niet de vader van de gelovigen. Hij heeft geen religie gesticht. Hij heeft geen geloof met dogma’s verkondigd. Abraham is integendeel de vader van alle diegenen die mystificaties weigeren, die zich verzetten tegen bijgeloof en tegen reducerende ideologieën. Abraham promoot het rationele denken. Hij is de vader van al diegenen die streven naar recht en rechtvaardigheid.

We hoeven dus in de grondwet niet per se God te benoemen, alhoewel ik persoonlijk daar wel voor pleit. De westerse beschaving die gebaseerd is op de geopenbaarde waarheid is het licht voor de gehele mensheid. Dit is wat wordt bedoeld met het joods-christelijk fundament van de westerse beschaving. Hier gaat het om een morele wet, in het bijzonder de Tien Geboden, die de gehele mensheid een eeuwige vrede kan bezorgen.

De in de bijbel geopenbaarde waarheid brengt het recht en de rechtvaardigheid waar alle mensen recht op hebben. We hoeven slechts concreet te kijken naar de Tien Geboden: hebben kinderen niet het recht op ouders die bij elkaar blijven? Moeten we de afgunst en de laster in de wereld niet een halt toeroepen? Is het gebod om niet te stelen en niet te moorden niet voor iedereen geldig?

Volgens het judaïsme is het de taak van het joodse volk om de universele rechtvaardigheid in de wereld te brengen. Dat is de betekenis van het uitverkoren zijn. Via het christendom hebben de Europeanen deze taak zich eigen gemaakt. Het humanisme draagt dit verder. Europa kan en moet van deze 21ste eeuw de eeuw van de spiritualiteit maken, waar de universele moraal het Kwaad overwint.

(met dank aan Georges Hansel die mij geholpen heeft bij deze inzichten).

Literatuur:

[ klik op afbeeldingen voor link]

Laat je niet sussen door klimaatverdragen en door voornemens van politici voor het jaar 2050: er is slechts één oplossing om onze planeet bewoonbaar te houden en dat is met z’n allen soberder gaan leven.

Denk niet dat het met de globalisering en de multiculturele samenleving ooit goed zal komen. Er is slechts één weg om te voorkomen dat Europa het nieuwe Midden-Oosten wordt: dat is dat iedereen terugkeert naar zijn eigen cultuur om daar een beschaving op te bouwen.

Alleen door deze absoluut noodzakelijke veranderingen zal de 21ste eeuw geen veel dramatischer herhaling worden van de verschrikkingen van de 20ste eeuw. Mijn boeken werken dit verder uit (klik op afbeeldingen) 

Andere teksten:

HOME