opvoedingsproblemen - gedragsproblemen - jeugdcriminaliteit - orthopedagogiek - politiek voor de 21ste eeuw   

Zoals in eerdere teksten al vaak gezegd gaat het mij niet om al of niet geloven. Het gaat ook niet om een keuze voor het christendom, de islam, het boeddhisme of een andere religie en levensbeschouwing. Waar het om gaat is dat ik mij niet wil laten beperken tot de kennis die de menselijke rede heeft voortgebracht. De kennis die de mensheid heeft opgebouwd is verbluffend. Twee zaken kunnen we echter niet ontkennen: ten eerste heeft kennis ook zijn negatieve kanten, want onze rede heeft haar beperkingen. We kunnen ons vergissen. We zijn niet in staat de oneindigheid van invloeden, uit het verleden en heden, op de verschijnselen in de fysieke wereld te omvatten. De wetenschappen moeten voortdurend vergissingen bijstellen. Kennis is ook macht en die macht kan worden misbruikt. De technologische ontwikkelingen bijvoorbeeld zijn enerzijds wonderbaarlijk, anderzijds hebben ze ook geleid tot milieuvernietiging en tot de productie van vreselijke wapens. Ten tweede kunnen we via de rede niet de zin ontdekken van ons leven. De moraal is geen kwestie van rationele overwegingen of van een democratische besluitvorming. De moraal en zingeving zijn een kwestie van wijsheid.

Het is daarom van groot belang een onderscheid te blijven zien tussen kennis en wijsheid. Kennis wordt met onze rede opgebouwd, waarbij we ons het liefst baseren op wat observeerbaar en meetbaar is. Wijsheid vinden we in de overlevering en in de Heilige Schriften. Beide vullen elkaar aan. Wijsheid zonder rede leidt tot magie en bijgeloof. Kennis zonder wijsheid leidt tot oorlog en totalitarisme.

Het terrorisme en de destructie van het ecosysteem zijn de grootste gevaren van deze tijd. Een efficiënt beleid om deze gevaren aan te kunnen wordt enerzijds verhinderd door ontkenning, verdringing of minimalisering. Anderzijds door de verwachting dat een rationele aanpak uiteindelijk tot een oplossing zal leiden. Over de eerste belemmerende factoren hoef ik hier niet uit te weiden, want als het probleem niet wordt gezien, blijft een aanpak uit. Op de beperkingen van een rationele aanpak zal ik verder ingaan.

In de westerse beschaving is er een bijna volkomen verwaarlozing van wijsheid. Met de Verlichting is de Rede onze god geworden. Op die manier heeft de westerse beschaving een grote macht opgebouwd, maar tegelijkertijd ontbreekt de wijsheid om met die macht om te gaan. Meer concreet: bij die macht gaat het vrijwel uitsluitend om economische macht. Economische belangen zijn de hoofdfactor in het politieke beleid. De EU gaat eraan ten onder, de VS roept meer en meer weerstand op bij de slachtoffers van het hebzuchtig kapitalisme, en in de islamitische landen heerst grote armoede en een zeer hoge werkloosheid, terwijl een kleine bovenlaag zwemt in het geld. We denken dat het terrorisme zichzelf zal oplossen als er voldoende economische groei zal zijn in de islamitische landen. We hopen dat de technologie de gevolgen van de milieudestructie zal weten te beperken. Wat we vanuit ons rationalisme niet zien is dat mensen vooral gedreven worden door emoties en hebzucht.

Wat heeft wijsheid met emoties te maken? Hoe kan de wijsheid de macht van het rationalisme in goede banen leiden? Op grond van mijn therapeutische ervaring is een gevoel van basisveiligheid de belangrijkste emotie om stoornissen te voorkomen. Terrorisme en milieudestructie beschouw ik ook als stoornissen. Gestoord is ook extreme rijkdom die in hetzelfde land samengaat met extreme armoede. 

Basisveiligheid is aanwezig als we het gevoel hebben verbonden te zijn met mensen die ons vertrouwen. De diepste emotionele ervaring is te ervaren dat een ander mens echt om je geeft. Waarom zouden we een ander vertrouwen en waarom zouden we om een ander geven? Met andere woorden: waarom zouden we onze verantwoordelijkheid opnemen voor anderen? Die laatste verantwoordelijkheid geldt ook ten aanzien van de toekomstige generaties, die zullen moeten leven op de planeet die we voor hen achterlaten.

Op al deze vragen biedt de wijsheid een antwoord. De zorg, de liefde of de verantwoordelijkheid voor de Ander is de roeping van de mens. Compassie is de kern van alle Heilige Schriften. Alle reden dus om die Schriften voortdurend te raadplegen en als leidraad te nemen. Dank zij deze wijsheid wordt de politiek gedefinieerd, niet als een oorlog van allen tegen allen, maar als een gezamenlijk project om vrede en welzijn te brengen. Economie is niet bedoeld om steeds rijker te worden, maar is een gezamenlijk project om de armoede uit de wereld te helpen. Opvoeding wordt gedefinieerd als het bieden van een omgeving waarin het kind wordt geïnspireerd om een goed mens te worden.

Bij dit alles blijft de rede natuurlijk zeer belangrijk. De politiek moet ook gebaseerd zijn op objectieve analyses van maatschappelijke ontwikkelingen. De economie is gediend met hoogwaardige technologische innovaties. De opvoeding is ook bedoeld om het kind kennis en vaardigheden bij te brengen. Maar de kern van de zaak is dat we ons moeten laten inspireren door de wijsheid van de Heilige Schriften.

Nog een laatste woord in dit verband over de bestrijding van terrorisme. De moslims zijn de risee in de wereld van vandaag. Dit is te vergelijken met de situatie van zwarten in de Verenigde Staten. Wonen in een westers land en tussen blanken maakt het voor beide groepen ontzettend moeilijk om zich veilig te voelen en verbonden met mensen die om hen geven. Een minderheid zoekt zijn toevlucht bij lotgenoten die zich afzetten tegen de dominante cultuur. Voor moslims komt er een oplossing als er vrede en voorspoed komt in de islamitische landen, zodat ze daar kunnen leven volgens de wijsheid van de koran. Kunnen de Europese moslims zich niet door deze wijsheid laten inspireren om de islamitische landen op te bouwen, zodat alle moslims er in onderlinge verbondenheid en in veiligheid kunnen leven?

[ klik op afbeeldingen voor link]

Laat je niet sussen door klimaatverdragen en door voornemens van politici voor het jaar 2050: er is slechts één oplossing om onze planeet bewoonbaar te houden en dat is met z’n allen soberder gaan leven.

Denk niet dat het met de globalisering en de multiculturele samenleving ooit goed zal komen. Er is slechts één weg om te voorkomen dat Europa het nieuwe Midden-Oosten wordt: dat is dat iedereen terugkeert naar zijn eigen cultuur om daar een beschaving op te bouwen.

Alleen door deze absoluut noodzakelijke veranderingen zal de 21ste eeuw geen veel dramatischer herhaling worden van de verschrikkingen van de 20ste eeuw. Mijn boeken werken dit verder uit (klik op afbeeldingen)

HOME