opvoedingsproblemen - gedragsproblemen - jeugdcriminaliteit - orthopedagogiek - politiek voor de 21ste eeuw   

( reflecties naar aanleiding van mijn studie van : Tapiero, M. (ed.)(2010). Fondements de l’Humanité. Paris: Les Éditions du Cerf )

De titel van deze paragraaf zal velen vreemd in de oren klinken. Toch gaat het om het meest wezenlijke in een mensenleven. Met totaliteit wordt bedoeld een geheel waarbinnen vaste wetten heersen. Binnen een totaliteit is geen vrijheid. Vandaar ook dat we spreken over een totalitaire staat als een staat waarin de vrijheid van de burgers aan banden wordt gelegd.

Hier gaat het niet zozeer om de totalitaire staat. Het leven van het individu kan ook een totaliteit zijn. Om dit te verduidelijken geef ik het voorbeeld van een hond. Het gedrag van een hond wordt bepaald door zijn instincten en de prikkels waarop hij instinctmatig reageert. De hond is niet vrij. Hij leeft in de totaliteit van reflexen, instincten en materiële prikkels.

Ook mensen leven voor een groot deel in een vergelijkbare totaliteit en sommigen helemaal. Dat zijn mensen die zich puur laten leiden door hun behoeften, hun instincten, en door de prikkels die de omgeving hen aanbiedt. Die invloed geldt voor ons allemaal. Het kenmerk hiervan is dat we in deze totaliteit niet vrij zijn. Een extreem voorbeeld hiervan is de mens die bezeten is van een zucht naar macht of naar bezit. Bezetenheid is een ernstige vorm van onvrijheid. Het betekent letterlijk: ’In bezit genomen door’, in dit geval door de zucht naar macht of naar geld.

Waar begint de vrijheid van de mens? Het is te simpel om te zeggen dat de mens vrij is in de keuze van reageren op de prikkels, in de prioriteiten die hij legt in zijn behoeften en in de wijze waarop hij zijn behoeften wenst te bevredigen. Dat is weliswaar ook een vorm van vrijheid, maar toch blijft het een vrijheid binnen een totaliteit, namelijk de totaliteit van zijn behoeften en van de prikkels. We kunnen onderzoek doen naar de wetmatigheden in het gedrag van de mens binnen deze totaliteit. De empirische psychologie gaat niet verder dan dit gebied. De hedendaagse psychologen die de ideologie van het empirisme aanhangen zijn de vazallen van een toekomstige totalitaire staat.

De mens kan echter iets doen waar een dier niet toe in staat is. De mens kan tegen zijn eigen behoeften en instincten in, voorrang geven aan de behoeften en noden van een Ander. Dat noemen we liefde voor de medemens of goedheid. Hier doorbreekt deze mens de totaliteit! De wetmatigheden die de totaliteit kenmerken worden hier radicaal doorbroken.

Als we de totaliteit doorbreken, in welk gebied komen we dan terecht? We verlaten de wereld van het lichamelijke om ons te begeven in het rijk van de geest. De geest is het onzichtbare. Het rijk van de waarden en normen en van de zingeving. Waar die waarden en normen vandaan komen is voor de mens met zijn zintuigen ontoegankelijk. En toch is dit werkelijkheid. De geest ontkennen is ontkennen dat de mens vrij is. Het is ook ontkennen dat het leven een zin heeft. Dit houdt grote gevaren in, onder andere een gebrek aan verantwoordelijkheid door het relativeren van alle waarden en normen.

Het gaat erom hoe we onze vrijheid gebruiken. Laten we ons al of niet inspireren door de geest? En welke geest dan? De liefde of het kwaad? Het is evident dat we moeten kiezen voor de Liefde. Door de Liefde brengen we niet alleen de goedheid binnen de totaliteit, maar verhinderen we ook de dierlijke struggle for life tussen mensen.

Hoe de mensen, ook hooligans, criminelen, extremisten, terroristen en hebzuchtige kapitalisten hiervoor inspireren? Hoe kunnen we een geest van liefde voor de medemens en van verantwoordelijkheid voor onze planeet over de wereld laten waaien? Zoals Nelson Mandela in staat was een heel volk te behoeden voor wraakacties, hebben we leiders nodig die de mensen op dezelfde manier inspireren. Merkwaardig was dat Mandela geen dreigende taal moest gebruiken en geen wapens moest aanschaffen om zijn doel te bereiken.

lees ook: „Psychologie is geen empirische wetenschap”

 [ klik op afbeeldingen voor link]

Laat je niet sussen door klimaatverdragen en door voornemens van politici voor het jaar 2050: er is slechts één oplossing om onze planeet bewoonbaar te houden en dat is met z’n allen soberder gaan leven.

Denk niet dat het met de globalisering en de multiculturele samenleving ooit goed zal komen. Er is slechts één weg om te voorkomen dat Europa het nieuwe Midden-Oosten wordt: dat is dat iedereen terugkeert naar zijn eigen cultuur om daar een beschaving op te bouwen.

Alleen door deze absoluut noodzakelijke veranderingen zal de 21ste eeuw geen veel dramatischer herhaling worden van de verschrikkingen van de 20ste eeuw. Mijn boeken werken dit verder uit (klik op afbeeldingen) 

HOME